-
1 nad
Ⅰ praep. 1. (powyżej) over, above- nad kimś/czymś [znajdować się] over a. above sb/sth- nad głównym wejściem over a. above the main entrance- łuna nad miastem a glow over the city- 1500 metrów nad poziomem morza 1,500 metres above sea level- miał siniak nad lewym okiem he had a bruise over a. above his left eye- mieszkali nad sklepem they lived over a. above the shop- rano nad miastem przeszła burza a storm broke over the city in the morning- tumany kurzu unosiły się nad drogą clouds of dust rose over the road- piłka przeleciała wysoko nad poprzeczką the ball went high over the bar- pochylić się nad kimś/czymś to lean a. bend over sb/sth- pochyliła się nad kołyską she leaned a. bent over the cot- pochylali się nad mapą they were bending over a map- nad coś [kierować się] over a. above sth- balon wzbił się nad chmury the balloon soared up above the clouds- myśliwce nadleciały nad miasto fighter planes flew over the city2. (w pobliżu) nad Wisłą/Bałtykiem on the Vistula/the Baltic- Wiedeń leży nad Dunajem Vienna lies on the Danube- kupili dom nad jeziorem they bought a house on a. by a lake- opalali się nad rzeką they were sunbathing by the river- spacer nad brzegiem rzeki/Sekwany a walk along a. by the riverside/along the Seine- nad coś [kierować się] to sth- pojechać nad morze to go to the seaside- pójść na spacer nad jezioro to take a walk to the lake- wycieczka nad Wigry a trip to Lake Wigry3. (wskazuje na podporządkowanie) over- być a. stać nad kimś to be over sb- nad sobą miał dyrektora finansowego above him he had the financial director- kontrola nad czymś control over a. of sth- mieć nadzór nad czymś to supervise sth, to have control over sth- sprawować władzę nad czymś to exercise authority a. power over sth- przewaga nad kimś/czymś superiority a. the advantage over sb/sth- opieka nad ludźmi w podeszłym wieku care of the elderly4. (wskazuje na temat) on, about (czymś sth)- dyskusja nad budżetem discussion on a. about the budget- dyskutowali nad projektem uchwały they were discussing the (draft) bill- praca nad czymś work on a. at sth- pracować nad planami budynku to work on the design of a building- rozmyślać nad czymś to ponder on a. over sth- medytować nad czymś to meditate on a. upon sth- siedzieć nad książką to pore over a book- ślęczeć nad lekcjami to slog away at one’s homework pot.5. (z określeniami wyrażającymi uczucia) at, for, over- ich zachwyt nad jego obrazami their delight over his paintings- użalić się nad kimś to feel sorry for sb, to pity sb- użalać się nad sobą a. nad własnym losem to feel sorry for oneself pot., pejor.; to bemoan one’s lot książk., żart.- znęcać się nad kimś to torment sb- zlituj się nade mną/nad nim have mercy on me/him6. (tuż przed) (just) before- nad ranem/wieczorem (just) before dawn a. daybreak/dusk a. nightfall7. książk. (bardziej niż) than- nic straszniejszego nad wojnę nothing more terrible than war- cóż piękniejszego nad miłość what can be more beautiful than love?- kochać kogoś nad życie to love sb more than life itself- nad wszystkie rozrywki uwielbiał kino of all pastimes he adored the cinema more than anything else- praca nad siły superhuman work- poeta nad poetami a towering poet- przebój nad przeboje an all-time hit- skandal nad skandale a scandal to end all scandals- łotr nad łotrami an arch-villain; a consummate villain książk.- nade wszystko above all (else), more than anything (else)- nade wszystko cenił spokój he valued peace and quiet more than anything a. above all else- była sławna, bogata, a nade wszystko urodziwa she was famous, rich, and, above all, good-lookingⅡ nad- w wyrazach złożonych (wskazujące na wyższy stopień) nadkomisarz chief superintendent GB- nadczułość hypersensitivity* * *prepnad morze/rzekę — to the seaside/river* * *prep.+ Ins.1. (= powyżej, ponad) above, over; nad głową (= w górze) overhead.2. (= na brzegu l. krawędzi, blisko) nad (samą) granicą at the (very) border, near the border; nad grobem at the graveside; przen. (= blisko śmierci) at death's door, with one foot in the grave; nad morzem at the seaside, on the sea; nad rzeką/jeziorem on the river/lake; Waszyngton leży nad Potomakiem Washington lies l. is located on the Potomac River; nad przepaścią t. przen. on the edge of a precipice; nad ranem in the early morning.3. (przedmiot uwagi l. kontroli) litować się nad kimś feel pity for sb; (= okazywać komuś miłosierdzie) have l. take pity on sb; mieć przewagę nad kimś have the advantage on l. over sb, have the upper hand over sb; opieka nad dziećmi child care; pastwić się nad kimś torment sb; płakać nad czymś cry over sth; rozpaczać nad kimś/czymś lament for sb/sth; sprawować władzę nad kimś/czymś rule sb/sth; form. have/hold dominion over sb/sth; stracić panowanie nad sobą lose one's temper; pot. blow one's top, blow a gasket, hit the ceiling.4. (temat rozważań l. dyskusji) debata nad ustawą/wnioskiem debate on a bill/motion; zastanawiać się nad czymś consider sth, pause over sth.5. (cel badań l. wysiłków) pracować nad czymś work on sth.6. lit. (podkreślenie wyjątkowości; często z archaiczną formą narzędnika) mistrz nad mistrzami l. nad mistrze master of l. over masters; Pieśń nad Pieśniami Bibl. the Song of Songs.prep.+ Acc.1. ( cel w przestrzeni) over, above; nad głowę above one's head; (= w górę) up; nad miasto over the town l. city.2. (= na brzeg) nad jezioro/morze/rzekę to the lake/sea/river.3. lit. ( porównanie lub wybór) than, above; cenić coś nad życie value sth above life; cóż jest (lepszego) nad wino? what (is) better than wine?; nade wszystko above all.The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > nad
-
2 sprawować
(-uję, -ujesz); vt* * *ipf.( urząd) hold; (władzę, rządy, kontrolę) wield, exercise; sprawować urząd ministra serve as a minister; sprawować mandat poselski be a Member of Parliament; sprawować kontrolę be in control, control; sprawować władzę wield power; sprawować wysoki urząd hold a high office; sprawować nadzór nad czymś supervise sth; sprawować opiekę nad kimś/czymś care for sb/sth; sprawować rządy twardej ręki rule with a heavy l. firm hand.ipf.behave; sprawuj się dobrze! be a good boy l. girl!; samochód sprawuje się bez zarzutu the car is working properly; sprawować się źle misbehave, misconduct (o.s.).The New English-Polish, Polish-English Kościuszko foundation dictionary > sprawować
-
3 sprawować
глаг.• осуществлять• упражнять* * *sprawowa|ć\sprawowaćny несов. осуществлять, исполнять;\sprawować władzę (rządy) осуществлять власть; управлять;
\sprawować opiekę nad kimś, czymś заботиться о ком-л., чём-л., смотреть за кем-л., чём-л.* * *sprawowany несов.осуществля́ть, исполня́тьsprawować władzę (rządy) — осуществля́ть власть; управля́ть
sprawować opiekę nad kimś, czymś — забо́титься о ко́м-л., чём-л., смотре́ть за ке́м-л., че́м-л.
См. также в других словарях:
władza — ż II, DCMs. władzadzy 1. blm «prawo rządzenia państwem, panowanie, rządzenie; stosunek społeczny między dwiema grupami, polegający na tym, że jedna z grup może w sposób trwały oddziaływać na postępowanie grupy drugiej w realizacji zadań… … Słownik języka polskiego
rządzić — ndk VIa, rządzićdzę, rządzićdzisz, rządź, rządzićdził, rządzićdzony 1. «sprawować rządy, mieć władzę, panować nad kimś, nad czymś, władać, kierować kimś albo czymś; zarządzać, rozporządzać czymś» Rządzić mądrze, sprawnie, sprawiedliwie,… … Słownik języka polskiego
władza — I {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. ż IIc, blm, {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} prawo rządzenia, rozporządzania kimś, narzucania komuś swojej woli; panowanie, rządy nad kimś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Władza najwyższa. Władza… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
opieka — ż III, CMs. opiece, blm 1. «troszczenie się, dbanie o kogoś, doglądanie, pilnowanie kogoś, czegoś; strzeżenie, dozór» Baczna, czuła, troskliwa opieka. Opieka macierzyńska, ojcowska. Opieka lekarska, prawna, społeczna. Powierzyć, polecić (się)… … Słownik języka polskiego
panować — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk Ia, panowaćnuję, panowaćnuje {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} być władcą, sprawować władzę; królować, rządzić jako władca : {{/stl 7}}{{stl 10}}Jagiellonowie panowali w Polsce do 1572 r … Langenscheidt Polski wyjaśnień
rozciągać — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, rozciągaćam, rozciągaća, rozciągaćają, rozciągaćany {{/stl 8}}– rozciągnąć {{/stl 13}}{{stl 8}}dk IVa, rozciągaćnę, rozciągaćnie, rozciągaćnij, rozciągaćnął, rozciągaćnęli {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
królować — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk Ia, królowaćluję, królowaćluje {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} sprawować władzę królewską, panować w królestwie {{/stl 7}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}}… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
